Hoofdstuk 4 Gestalt

In deze samenvatting zal ik aan de hand van beelden gemaakt in mijn eigen omgeving de beeldtheorieën uitleggen.

Een van de Gestaltwetten is de wet van Wet van kernachtigheid ook wel genoemd Law of prägnaz. Uit onderzoek is gebleken, dat wanneer je hersenen veel visuele informatie verwerken, je hersenen daar het liefst een beeld van maken dat:

·        Symetrisch is

·        De simpelst mogelijke vormen bevat

·        Het geringste aantal vormen bevat

Kernachtigheid is het basisprincipe van Gestaltperceptie. De meeste mensen vinden een rustige, overzichtelijke vormgeving het prettigst. Hierdoor is de breinbelasting (cognitive overload) minder, eenvoud geeft ruimte. Ons werkgeheugen is vrij beperkt, waardoor cognitive overload kan leiden tot slechter slechter leren.

4.1 Gestalt = eenvoud

Men is het zat om te moeten puzzelen bij elke visuele boodschap. Goed toepassen van de Gestaltwetten zorgt voor visuele orde en visueel begrip.

              

Dankzij deze wet is bijvoorbeeld ontstaan dat, de linker kraan altijd voor warm en de rechter kraan altijd voor koud water is. Ook is dit de rede dat krant elke dag hetzelfde opgebouwd is. Dit zorgt voor orde, zo hoeft men niet telkens te puzzelen.

Edward Boring stelde in 1942 dat er ongeveer 114 Gestaltwetten bestaan. Hiervan is maar een klein deel toepasbaar op visuele vormen.

In zijn boek Veranderdiagnose, bespreekt Rob van Es de Gestaltwetten als sorteerregels. Daarbij worden er zeven onderscheden.  Hier onder worden zij vergeleken met een aantal van de in dit hoofdstuk besproken Gestaltwetten:

Betekenisvolheid

·        Wet van voorgrond

·        Wet van eenvoud

Nabijheid

·        Wet van nabijheid

Similariteit

·        Wet van overeenkomst

·        Wet van symmetrie

·        Wet van gelijke achtergronden

·        Wet van gelijke bestemming

Bewegingsrichting

·        Wet van gelijke bestemming

Gebied

·        Wet van gelijke achtergrond

·        Wet van ingeslotenheid

Verbondenheid

·        Wet van het ingevulde hiaat

·        Wet van continuïteit

Synchroniteit

·        Wet van gelijke bestemming

Een van de belangrijkste functies van de Gestaltwetten is sorteren. Veel van deze sorteerregels passen wij onbewust dagelijks toe. 

4.2 Wet van voorgrond en achtergrond

Door de wet van voorgrond en achtergrond (Law of Figure-Ground) zijn de Gestaltwetten vooral bekend geworden. Door middel van deze wet organiseren we onze waarnemingen, door onderscheid te maken tussen voorgrond en achtergrond.

De Deense psycholoog Edgar rubin was de eerste die deze wet onderzocht. Zijn idee komt er op neer, dat somige onderdelen van een afbeelding eruit springen (de figures) en andere naar de achtergrond worden verdrongen (de grounds). Veel slimme logo ontwerpers maken hier gebruik van.

In het voorbeeld hieronder zie je een Logo van LG. Op eerste gezicht zie je een smiley die een knipoog geeft pas als je het beter bekijkt zie je dat het ook de letters LG bevat. Dit komt omdat het ene element er uit springt en het andere naar de achtergrond word verdrongen.

In eerste instantie valt de smiley op

4.3 Wet van eenvoud

De wet van de eenvoud houdt in dat voorwerpen waargenomen worden in de meest eenvoudige vorm. ‘’Les is more’’. Men wordt vaak afgeleid door overbodige details. Het gaat er bij de wet van de eenvoud om, dat je kijkt naar welke onderdelen je nodig hebt en welke niet.

Het voorbeeld hieronder toont dit goed aan de bovenste Folder is erg rommelig waardoor het niet fijn oogt. De onderste folder voldoet wel aan de Wet van eenvoud, doordat alleen nodige onderdelen zijn weergeven oogt de folder fijn en geordend.

De bovenste folder is rommelig, de onderste eenvoudig en net. 

4.4 Wet van de nabijheid

Het gaat er bij de wet van de nabijheid om, dat elementen die dicht bij elkaar staan als groepen gezien worden. Als elementen ver van elkaar af staan worden zij onafhankelijk van elkaar gezien.

In het volgende voorbeeld word de pay off:  "we keep it cool, you get the best!", afgebeeld op een ijsberg. Dit sap word tevens ook altijd gekoeld verkocht. De koppeling tussen ijs en het gedeelte "cool" van de pay off wordt versterkt door de Wet van nabijheid.

Door de wet van nabijheid wordt de uitgedrukt dat de drank ijskoud is

4.5 Wet van overeenkomst

Bij De Wet van overeenkomst (of Wet van overeenkomstigheid, law of similarity) gaat het erom dat elementen die op elkaar lijken als groep gezien worden. Elementen die niet op elkaar lijken worden als onafhankelijke element gezien. Deze wet maakt on het leven makelijk.

Denk aan bijvoorbeeld de gele flesjes van Zwitsal alleen al aan de kleur (en/of vorm), weet je meteen dat je het goede product gepakt.

In het volgende voorbeeld zie je dit ook. Het merk heeft ervoor gekozen om alle producten overeenkomstig te maken waardoor duidelijk is dat het om het zelfde merk gaat

Van links naar rechts shower gel, face wash

4.6 Wet van symmetrie

De wet van symmetrie is een subwet van de wet van overeenkomst. De wet van symmetrie houdt in, dat symmetrische beelden als een worden beschouwd, ongeacht of ze ver van elkaar af staan. De hersenen houden van symmetrische beelden.

De afbeelding hieronder, is hier een simpel voorbeeld van. Doordat de schoenen symmetrisch zijn worden zij als eenheid beschouwd, het zou raar zijn als ze niet symmetrisch waren.

4.7 Wet van gelijke achtergrond

Deze wet gaat er vanuit dat elementen met een gelijke achtergrond als geheel worden beschouwd. Deze wet overtreft in bijvoorbeeld de wet van overeenkomst en nabijheid. Bijvoorbeeld in de afbeelding hieronder, waar links horizontaal gegroepeerd wordt en rechts verticaal -door de gelijke achtergrond-.

Links wordt horizontaal gegroepeerd rechts verticaal

4.8 Wet van gelijke bestemming

Dingen die dezelfde kant op bewegen worden als eenheid gezien. Deze wet is dus vooral bij bewegend beeld van toepassing. Ook is het zo dat beweging t.o.v. stilstand focus veroorzaakt.

Een simpel voorbeeld hiervan is het verkeer. Auto's die dezelfde kant op gaan worden door onze hersenen gegroepeerd hierdoor onderscheiden we twee verkeersstromingen.

4.9 Wet van geslotenheid

In zijn geheel houdt deze wet in, dat ons brein altijd een geheel regelmatig plaatje wil afmaken zelfs als een visuele prikkel afwezig is.

Deze wet wordt opgesplitst in 2 subwetten

·        de Wet van ingeslotenheid (Law of Closure 1)

·        de Wet van het ingevulde hiaat  (law of Closure 2)

 

4.10 Wet van ingeslotenheid

Voorwerpen waar zich een lijn omheen bevindt worden als geheel gezien. Voorwerpen gescheiden door een lijn worden als verschillende elementen waargenomen.  Ook bij de suggestie van een lijn wordt door onze hersenen een lijn waargenomen bijvoorbeeld bij witruimte. Iets zien wat er eigenlijk niet is, heeft te maken met de Wet van het ingevulde hiaat.

Op de achterkant van een whiskey fles (afbeelding hieronder), staat in verschillende talen dat je verantwoord moet drinken doordat het ingesloten is door een kader is duidelijk dat de tekst bij elkaar hoort

4.11 Wet van het ingevulde hiaat

Dit houdt in dat onze hersenen automatisch ontbrekende informatie invullen. Volledige geslotenheid is dus niet perse nodig. Denk aan bijvoorbeeld het boordje van een invalide toilet, er zit een mannetje op een half rondje, toch weten onze hersenen de ontbrekende informatie in te vullen. Hierdoor herkennen we dit als rolstoelwiel.

De afbeelding hieronder is hier ook een goed voorbeeld van. Het is in het FSC keurmerk duidelijk dat het oom een boompje gaat ondanks dat de lijnen niet aansluiten. Onze hersenen vullen de ontbrekende informatie aan.

4.12 Wet van continuïteit

Houd in dat voorwerpen die in een doorlopende lijn of volgorde zijn geplaatst als een geheel worden beschouwd. Ook wel Wet van goede continuïteit genoemd of Wet van lineariteit. Bijna overal komt deze wet te pas, denk maar aan een krant waarbij de aparte tekst kolommen als geheel worden gezien. Wij lezen van links naar rechts en van boven naar beneden, als informatie anders gerangschikt is hebben onze hersenen moeite om het te begrijpen.

De afbeelding hieronder is hier een goed voorbeeld van. Wij lezen tekst van links naar rechts en van boven naar beneden. Ook als er een kader tussen staat weten wij hoe we de linker en rechter kolom moeten lezen

4.13 Wet van ervaring

De wet van ervaring draait erom dat we dingen die we zien koppelen aan dingen die we al kennen. Denk aan Hyperlinks op websites, die zijn vaak onderstreept en een andere kleur. Onze ervaring leert ons, dat als wij hier op klikken we doorverwezen worden naar een andere pagina/website.

Het plaatje hieronder bevat ook deze wet. Uit ervaring weten wij, dat met ovalen onder elkaar in aflopende grote, een gedachteballon bedoeld wordt.

4.14 Gestalt als totaalbeleving

De wetten van gestalt zijn er niet om je te belemmeren het zijn richtlijnen om te zorgen dat er geen onhandige fouten worden gemaakt. Echter kunnen zij wel verbroken worden om juist een gewenst effect te realiseren, in dat geval moet men al wel bewust zijn van deze wetten.

De wetten staan niet op zichzelf samen zorgen zij voor synergie. De wetten zijn niet allen bedoeld voor beeldtaal. Niet voor niets staat gestalt voor “totaal beleving”. Een goed voorbeeld van waar de wetten zijn toegepast is IKEA. Waarbij alle winkels gelijk zijn (Wet van overeenkomst), het looppad (wet van continuïteit) etc.